ПИРЯХҲО МАНБАИ АСОСИИ БОЙГАРИИ ТАБИАТ.

Балҷувон: Андеша  

Тоҷикистон яке аз он кишваре мебошад, ки аз ҷиҳати таъсис дар арсаи олам ҳамчун давлати ҷавон эътироф мегардад ва имрӯз Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бори дигар ба тамоми дунё собит намуд, ки мо гарчанде давлати ҷавон бошем ҳам, аммо дорои тамаддун ва фарҳанги ҳазорсола мебошем.

Мушкилоти зиёде, ки бо камшавии пиряхҳо алоқаманданд, вуҷуд доранд ва барои пешгирии аз он саъю талош бояд кард, то мушкилотҳои мавҷуда ҳаллу фасли худро ёбанд.

Обшавии пиряхҳо сатҳи баҳрро баланд мекунад. Пиряхҳо бешубҳа як ҷузъи муҳими табиат мебошанд, аммо онҳо дар асри гузашта таҳти таҳдид қарор доштанд. Дар натиҷаи фаъолияти инсон, аз ҷумла сӯзондани сӯзишвории истихроҷшаванда, ҳарорати миёнаи замин баланд мешавад. Баландшавии ҳарорати миёнаи замин пиряхҳоро назар ба ҷамъшавии ях дар он зуд об мекунад. Дар натиҷа микдори умумии пиряхии замин кам мешавад.

Гармшавии глобалӣ як масъалаи муҳимест, ки замини мо аз сабаби фаъолияти инсон ба монанди сӯзондани сӯзишвории истихроҷшуда дучор мешавад. Пиряхҳо ба мо нишон медиҳанд, ки гармшавии глобалӣ то чӣ андоза бадтар шудааст. Пиряхҳо гармшавии глобалиро тавассути обшавии баландшавии ҳарорати миёнаи замини мо нишон медиҳанд.

Манбаи аз ҳама муфиде, ки пиряхҳо медиҳад, оби тоза мебошад. Бисёр дарёҳои ҷаҳон пурра аз обшавии пиряхҳо ғизо мегиранд. Масалан, қаторкӯҳҳои Ҳимолой як пиряхи калон дорад, ки пиряхи Ганготри ном дорад. Ин пирях ба дарёи Ганг дар Ҳиндустон оби тоза медиҳад. Ганготри як деҳаи маҳаллӣ аст, ки дар байни ҳафт ҳазор нафарони азим ҷойгир шудааст. Вай дар достони қадимии "Махабҳарата", ки беш аз панҷ ҳазор сол пеш навишта шудааст, зикр шудааст. Ба пирях баромадан, албатта, ҳам мазмуни худро дорад.

Дар рӯи Замин пиряхҳои кӯҳӣ ниҳоят бисёранд. Масоҳати онҳо ҳамагӣ 1.5 фоизи масоҳати сатҳи хушкиро ташкил медиҳад. Аҳамияти пиряхҳо дар табиат ва ҳаёту фаъолияти хоҷагии одамон ниҳоят калон аст. Пиряхҳо барои ноҳияҳои камбориши рӯи Замин ҳамчун манбаи об хизмат мекунанд. Яке аз чунин минтақаҳо Осиёи Миёна мебошад. Масоҳати умумии пиряхҳо дар кӯҳҳои Осиёи Миёна 17-18 ҳазор километри мураббаъро ташкил медиҳад. Аз он 60 фоиз ба Ҷумҳурии Тоҷикистон рост меояд. Пиряхҳои Тоҷикистон асосан дар кӯҳистони Помир воқеъ гардидаанд. Масоҳати онҳо 8500 километри мураббаъ буда, аз 8493 пиряхи хурду калон иборат аст. Аз онҳо дарёҳои калони Осиёи Миёна ғизо гирифта, заминҳои хушкро обшор мегардонанд.

Хоҷаев Асомуддин-аъзои фаъоли ташкилоти ибтидоии ҳизбии "Маҷити"-и ноҳияи Балҷувон